Mục đích của các vòng lặp là lặp lại một thao tác với một số lần nhất định hoặc trong khi một điều kiện nào đó còn thoả mãn.
Vòng
lặp while .
Dạng của nó như sau:
while (expression) statement
và chức năng của nó đơn giản chỉ là lặp lại statement khi điều kiện expression còn thoả mãn.
Ví dụ, chúng ta sẽ viết một chương trình đếm ngược
sử dụng vào lặp while:
// custom countdown using while #include <iostream.h> int main () {int n; cout << "Enter the starting number > "; cin >> n; while (n>0) {cout << n << ", "; --n; } cout << "FIRE!"; return 0; } |
Enter the starting number > 8 |
Khi chương trình chạy người sử dụng được yêu cầu
nhập vào một số để đếm ngược. Sau đó, khi vòng lặp while bắt đầu nếu số mà người dùng
nhập vào thoả mãn điều kiện điều kiện n>0
khối lệnh sẽ được thực hiện một số lần không xác định chừng nào điều kiện (n>0) còn được thoả mãn.
Chúng ta cần phải nhớ rằng vòng lặp
phải kết thúc ở một điểm nào đó, vì vậy bên trong vòng lặp chúng ta phải cung
cấp một phương thức nào đó để buộc condition
trở thành sai nếu không thì nó sẽ lặp lại mãi mãi. Trong ví dụ trên vòng lặp phải
có lệnh --n; để làm cho condition trở thành sai sau một số lần
lặp.
Vòng
lặp do-while
Dạng thức:
do statement while (condition);
Chức năng của nó là hoàn toàn giống vòng lặp while chỉ
trừ có một điều là điều kiện điều khiển vòng lặp được tính toán sau khi
statement được thực hiện,
vì vậy statement sẽ được
thực hiện ít nhất một lần ngay cả khi condition
không bao giờ được thoả mãn. Ví dụ, chương trình dưới đây sẽ viết ra bất kì số
nào mà bạn nhập vào cho đến khi bạn nhập số 0.
// number echoer #include <iostream.h> int main () {unsigned long n; do {cout << "Enter number (0 to end): "; cin >> n; cout << "You entered: " << n << "\n"; } while (n != 0); return 0; } |
Enter number (0 to end): 12345 |
Vòng lặp do-while thường được dùng khi điều
kiện để kết thúc vòng lặp nằm trong vòng lặp, như trong ví dụ trên, số mà người
dùng nhập vào là điều kiện kiểm tra để kết thúc vòng lặp. Nếu bạn không nhập số
0 trong ví dụ trên thì vòng lặp sẽ không bao giờ chấm dứt.
Vòng
lặp for .
Dạng thức:
for (initialization; condition; increase) statement;
và chức năng chính của nó là lặp lại statement chừng nào condition còn mang giá trị đúng, như
trong vòng lặp while. Nhưng thêm vào đó, for cung cấp chỗ dành cho lệnh khởi tạo và lệnh tăng.
Vì vậy vòng lặp này được thiết kế đặc biệt lặp lại một hành động với một số lần
xác định.
Cách thức hoạt động của nó như sau:
1, initialization
được thực hiện. Nói chung nó đặt một giá khí ban đầu cho biến điều khiển. Lệnh
này được thực hiện chỉ một lần.
2, condition được kiểm
tra, nếu nó là đúng vòng lặp tiếp tục còn nếu không vòng lặp kết thúc và statement được bỏ qua.
3, statement được thực
hiện. Nó có thể là một lệnh đơn hoặc là một khối lệnh được bao trong một cặp
ngoặc nhọn.
4, Cuối cùng, increase
được thực hiện để tăng biến điều khiển và vòng lặp quay trở lại bước 2.
Sau đây là một ví dụ đếm ngược sử dụng vòng for.
// countdown using a for loop #include <iostream.h> int main () { for (int n=10; n>0; n--) {cout << n << ", "; } cout << "FIRE!"; return 0; } |
10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, FIRE! |
Phần khởi tạo và lệnh tăng không bắt buộc phải có.
Chúng có thể được bỏ qua nhưng vẫn phải có dấu chấm phẩy ngăn cách giữa các
phần. Vì vậy, chúng ta có thể viết for
(;n<10;) hoặc for
(;n<10;n++).
Bằng cách sử dụng dấu phẩy, chúng ta có thể dùng nhiều lệnh trong bất kì
trường nào trong vòng for, như là trong phần khởi tạo. Ví dụ chúng ta có
thể khởi tạo một lúc nhiều biến trong vòng lặp:
for ( n=0, i=100 ; n!=i ; n++, i-- )
{
// cái gì ở đây cũng được...
}
Vòng
lặp này sẽ thực hiện 50 lần nếu như n và i không bị thay đổi trong thân vòng
lặp:
